Patroni roku 2023

1 II 2023 r. - 11. rocznica śmierci Wisławy Szymborskiej

Wisława Szymborska (ur. 2 VII 1923, zm. 1 II 2012) poetka, felietonistka, tłumaczka poezji francuskiej, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1996). Studiowała filologię polską i socjologię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Debiutowała w 1945 na łamach prasy jako poetka. Od 1953 – 81 członek zespołu redakcyjnego „Życia Literackiego”, gdzie prowadziła dział poezji i rubrykę Lektury nadobowiązkowe. W 1983 nawiązała współpracę  z „Tygodnikiem Powszechnym”. Od 1988 była członkinią PEN Clubu, a od 2001 członkinią honorową Amerykańskiej Akademii Sztuki i Literatury. Opublikowała: Dlatego żyjemy (1952), Pytania zadawane sobie (1954), Wołanie do Yeti (1957), Sól (1962), Sto pociech (1967), Wszelki wypadek (1972), Wielka liczba (1976), Ludzie na moście (1986), Koniec i początek (1993), Chwila (2002),  Dwukropek (2005), Tutaj (2009), Wystarczy (2012).

Uprawiała głownie lirykę osobistą i refleksyjną o charakterze intelektualnym i moralistycznym, skupioną wokół motywu sytuacji egzystencjalnej człowieka i stosunku jednostki do historii, do wypracowanych przez wieki mitów kultury, związanych z nimi nadziei i „pocieszeń” oraz fundamentalnych pytań o sens i cel ludzkich wysiłków i porywów, doświadczeń i przemyśleń. Poezja Szymborskiej pełna jest wewnętrznych napięć i wskazań na nieprzekraczalne egzystencjalnie sprzeczności, świadomie mnożonych znaków zapytania i wątpliwości w próbach odpowiedzi na owe „pytania zadawane sobie”.

Bohater jej wierzy – Żyje, więc się myli: znacząco zmodyfikowana zasada kartezjańskiego racjonalizmu – to punkt wyjścia postawy poetki wobec świata i wobec sztuki. Tej ostatniej przypada według niej pozornie tylko skromna i mała rola, dająca się porównać z tą, jaką na dworach królewskich pełnił trefniś czy błazen, który miał przywilej nie tylko rozweselania, ale i mówienia najbardziej nawet gorzkiej prawdy. Stąd m.in. w jej wierszach tyle melancholijnego i wisielczego humoru, ironii, dowcipu i głębszego znaczeniowo żartu. Jak pisał jeden z krytyków: Precyzyjna w wyrazie, niezwykle komunikatywna, pełna smutnego dowcipu poezja Wisławy Szymborskiej próbuje więc powiązać doświadczenia współczesne z odwiecznymi pytaniami poetów, kunsztem wyrazu, smakiem, wyczuciem stylu – pokonać próbuje człowiecze niepokoje.   

W lipcu br. będziemy świętować 100. rocznicę urodzin Wisławy Szymborskiej. Senat RP ustanowił rok 2023 Rokiem Wisławy Szymborskiej, mając nadzieję, że będzie to nie tylko doskonałą okazją do pełniejszego zaprezentowania postaci poetki, jej twórczości, ale także do debaty na temat miejsca poetyckiego słowa we współczesnym świecie.

Źródła:

Leksykon lektur szkolnych, Tomasz Miłkowski, Janusz Termer; Warszawa: Graf-Punkt, 1993

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wisława_Szymborska

https://senat.edu.pl/edukacja/patroni-roku/news/patroni-roku-2023

Źródło zdjęcia:

https://www.szymborska.org.pl/szymborska/galeria/zdjecia-szymborskiej/; autor zdjęcia: Jacek Bednarczyk

Autor: Agata Paczkowska