Wincenty zw. Kadłubkiem, autor Kroniki Polskiej, urodził się ok. 1150 w Kargowie pod Stopnicą, zmarł 8 marca 1223 r. w Jędrzejowie. Pochodził z rodziny rycerskiej. Studia na uniwersytecie paryskim lub bolońskim pozwoliły mu zdobyć szeroką erudycję i poznać dzieła myślicieli tzw. renesansu XII-wiecznego. Był kapelanem i kancelistą na dworze Kazimierza Sprawiedliwego, później prepozytem kolegiaty w Sandomierzu, 1208-18 biskupem krakowskim, w 1215 r. wziął udział w IV soborze laterańskim, w 1218 r. wstąpił do zakonu cystersów w Jędrzejowie. Beatyfikowany w 1764 r.
Kronikę spisał na polecenie Kazimierza Sprawiedliwego. Czas jej powstania nie jest dokładnie ustalony. Składa się ona z 4 ksiąg, z których 3, dotyczące dawniejszych dziejów Polski, otrzymały formę dialogu miedzy biskupem krakowskim Mateuszem a arcybiskupem gnieźnieńskim Janem, czwarta jest relacją o panowaniu Mieszka Starego i Kazimierza Sprawiedliwego, doprowadzoną do 1202 r. Dzieło, utrzymane w charakterystycznym dla epoki stylu kwiecisto-alegorycznym, pełnym aluzji, metafor, wprowadzające mnóstwo sentencji, bajek i przypowieści o ludziach czy zwierzętach, napisane prozą ze wstawkami wierszowanymi (np. poetycki dialog epicedialny na śmierć Kazimierza Sprawiedliwego), było typowym wytworem ówczesnej europejskiej kultury literackiej, której zwyczajem było upiększanie i wzbogacanie historii. Wprowadzając cykl podań krakowskich (smok wawelski, Krakus i Wanda), podkreśla autor tradycje polskiej suwerenności państwowej. Dzieło ubarwiają polityczno-moralistyczne komentarze do przedstawionych wydarzeń, budujące wzorzec sprawiedliwej monarchii, szanującej obranego przez naród władcę.
Kronika pisana poprawną łaciną, oparta na dobrych wzorach, służyła w XV w. jako uniwersytecki podręcznik retoryki, o jej popularności świadczy kilkadziesiąt zachowanych odpisów rękopiśmiennych; drukiem wydał ją J. Sz. Herbut w Dobromilu w 1612 r., pierwszy zaś przekład polski zamieszczono w wydaniu A. Przezdzieckiego w 1862 r.
Źródło tekstu:
Literatura polska: przewodnik encyklopedyczny, T. 2, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985
Źródła zdjęć:
https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Wincenty_Kadłubek#/media/File:Wincenty_Kadłubek.png
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kronika_Wincentego_Kadłubka#/media/Plik:Historia_Polonica.jpg
https://dzieje.pl/dzieje-sie/biblioteka-narodowa-w-sobote-pokaz-kroniki-wincentego-kadlubka
Autor: Agata Paczkowska
